¤ Elektronowa Muzyka Maszyn ¤

Dla wielu, szczególnie mniej zorientowanych muzyka electro-industrialna czy "ebm" to jeszcze jedna mutacja techno, dla innych to z kolei kontynuacja awangardowej muzyki electronicznej lat siedemdziesi±tych. Bli¿ej prawdy s± zapewne ci drudzy, gdy¿ electronic body music wyros³o na bazie do¶wiadczeñ i eksperymentów muzycznych m.in. takich zespo³ów jak Cabaret Voltaire, Kraftwerk, Throbbing Gristle, Can, Residents czy nawet Tangerine Dream, które ju¿ w latach siedemdziesi±tych dwudziestego wieku próbowa³y, czêsto przy pomocy analogowych syntezatorów, pierwszych syntetyzerów, ta¶m i tym podobnych narzêdzi muzycznych tworzyæ now±, eksperymentaln± muzykê. Na pewno wp³yw na powstanie ebm-electro mia³y równie¿ zespo³y z krêgu "new romantic", ¿e wspomnieæ wypada Depeche Mode czy Human League, ale oba te gatunki rozwija³y siê równolegle, momentami siê przenikaj±c.

W latach 1981-82 ukaza³y siê na rynku niezale¿nym p³yty, które zapocz±tkowa³y "elektroniczn± muzykê dla cia³a" - "Alles ist Gut", "Gold und Liebe" - niemieckiej grupy DAF, "Volle Kraft Voraus", równie¿ niemieckiej - Die Krupps, oraz "Geography" belgijskiej formacji - Front 242. Muzyka zawarta na tych p³ytach to specyficzna mieszanka elektronicznej, minimalistycznej i eksperymentalnej muzyki, z ostr±, rytmiczn± perkusj± (w³a¶ciwie z automatem), dziwnymi odg³osami puszczanymi z ta¶m oraz "ciê¿kim" wokalem. powsta³ w ten sposób collage dzwiêkowy, o specyficznej, dusznej i mrocznej atmosferze.

W pierwszej po³owie lat osiemdziesi±tych, rozwija³ siê ten rodzaj muzyki g³ównie w belgii, poza Frontem 242, eksperymentowali ju¿ ludzie zwi±zani pó¼niej z: Klinik, Vomito Negro, Neon Judgement, Split Second, Snowy Red, Poesie Noire, A;Grumh... czy Insekt. Powsta³y tam równie¿ dwie g³ówne wytwórnie: Antler oraz Play It Again Sam (która w³a¶nie do celów reklamowych wymy¶li³a nazwê - ebm). PIAS wypromowa³ poza tym m.in. graj±c± trochê inn± muzykê, a popularn± w Polsce grupê - Legendary Pink Dots. w ameryce pó³nocnej najsilniejszym centrum dla ebm/electro sta³o siê kanadyjskie miasto Vancouver, gdzie od 1983 roku rozpocz±³ dzia³alno¶æ zespó³ - Skinny Puppy, a pó¼niej - Front Line Assembly oraz Numb. wypada równie¿ wspomnieæ o s³oweñskiej kapeli Laibach, która chocia¿ na poboczu i Europy, i electronic body music, wywiera³a ogromny wp³yw na m³ode, szczególnie europejskie zespo³y, czy o bardziej eksperymentalnych grupach: SPK, Test Dept., Psychic TV, 23 Skidoo, 400 Blows, Chris & Cosey, Foetus.

W drugiej po³owie lat osiemdziesi±tych, wraz z rozwojem samplingu, jako nowej formy tworzenia muzyki, "ebm-electro" wchodzi w now± fazê rozwoju. w 1986 roku ukazuj± siê s³ynne p³yty: Nitzer Ebb - "That Total Age", Cassandry Complex - "Grenade" i Skinny Puppy - "Mind: the Perpetual Intercourse". W tym czasie pod nazw± "ebm" kry³ siê szeroki wachlarz , czêsto mylnie nazywanej "new beatem" muzyki. Wykonawców ³±czy³o przede wszystkim zafascynowanie elektronicznymi instrumentami: samplerami, sequencerami, syntezatorami czy komputerami muzycznymi oraz pewne przekonanie, ¿e graj± w³a¶nie nowoczesn± muzykê, czêsto kontestuj±c tradycjê rockow±, ale równie czêsto z niej korzystaj±c (o paradoksie!!!). W tym szerokim spektrum znalaz³o siê zarówno miejsce dla grup wykorzystuj±cych tylko elektronikê (np. Klinik, Front 242, Borghesia, Skinny Puppy), ale równie¿ dla zespo³ów u¿ywaj±cych typowych instrumentów rockowych, jak: gitara, bas, perkusja czy nawet saksofon (np. Cassandra Complex, The Young Gods, Neon Judgement czy pó¼niej Ministry).

Dla ca³ego tego nurtu, bardzo istotnym by³ i dot±d jest "image", zwi±zany z muzyk±, tekstami czy kreowanym wygl±dem - m³odzi, silni, krótko ostrzy¿eni, w czarnych skórach, zafascynowani technik±, czêsto bardzo antyklerykalni czy nawet antyreligijni. Zahaczaj±cy w tekstach o politykê, filozofiê, anga¿uj±cy siê w obronê praw zwierz±t czy ochronê ¶rodowiska. Nie maj±c oczywi¶cie nic wspólnego z faszyzmem, nazizmem czy komunizmem, o co czêsto byli oskar¿ani. Równie¿ w stanach zjednoczonych pojawiaj± siê pierwsze grupy graj±ce "elektroniczn± muzykê dla cia³a", wspomniane ju¿ Ministry (z pó¼niejszymi mutacjami - Revolting Cocks, Lead into Gold), Manufacture czy Thrill Kill Cult. Koniec lat osiemdziesi±tych i pocz±tek dziewiêdziesi±tych, to wraz z rozwojem techno, "z³ote lata ebm", którego m³odzi ludzie s³uchali w zaciszu domowym, po pierwszych rave-parties. ukazuj± siê wspania³e, teraz ju¿ klasyczne p³yty Frontu 242 - "Official Version" (87), "Front by Front" (88), "Tyranny for You" (91), Cassandry Complex - "Cyberpunx" (89), Skinny Puppy - "Too Dark Park" (90), Klinik - "Time" (90), czy szczególnie - Front Line Assembly - "Caustic Grip" (90). Od ukazania siê tego albumu, coraz czê¶ciej wymiennie u¿ywa siê nazwy "electro", dla okre¶lenia ostrzejszej formy "ebm", z przesterowanym wokalem, surowszymi dzwiêkami, "twardszymi" samplami i rozbudowanymi melodiami. Oczywi¶cie, by zrozumieæ te ró¿nice trzeba by przes³uchaæ starsze produkcje chocia¿by Frontu 242, i porównaæ w³a¶nie z "Caustic Grip", b±d¼ wydan± w 1992 p³yt± duñskiej kapeli - Leaether Strip, "Solitary Confinement" (to jedna z najciekawszych w historii ebm/electro). I to w³a¶nie w europie pó³nocnej oraz w Niemczech, najbardziej twórczo w tym czasie rozwija siê ten gatunek muzyczny. W szwecji, w nowo za³o¿onej wytwórni Energy, wydaj± wtedy p³yty takie zespo³y jak: Cat Rapes Dog (bardzo ciekawy debiutancki album "Maximum Overdrive"), Pouppee Fabrikk, Scapa Flow, Inside Treatment czy Cultivated Bimbo. W Danii, poza wspomnianym Clausem Larsenem alias Leaether Strip, graj± ju¿: Psychopomps, Sloppy Wrenchbody, Birmingham 6 czy In Absentia. Niemcy natomiast, to nie tylko potêga gospodarcza, ale tak¿e we wspó³czesnej muzyce elektronicznej: techno, industrial i oczywi¶cie ebm/electro. Ciê¿ko wymieniæ kilka najwa¿niejszych wytwórni czy zespo³ów, by nie pomin±æ innych, równie istotnych. W tak krótkiej antologii, nie mo¿e zabrakn±æ wytwórni Zoth Ommog, która do tej pory jest najbardziej twórcza, poszukuj±ca i inspiruj±ca. Dla niej nagrywali, b±d¼ nadal nagrywaj± m.in.: Leaether Strip, X-Marks the Pedwalk, Bigod 20, Armageddon Dildos, Lights of Euphoria, Blok 57 czy Orange Sector. Trzeba równie¿ wspomnieæ o m³odszej: Off Beat, która wkroczy³a na rynek ze wspania³± p³yt± "IO" - Project Pitchfork (93) i od tego czasu skupia coraz wiêcej nowych, ciekawych, jak równie¿ uznanych grup. (Front Line Assembly, Haujobb, Covenant, Download, Steril, Suicide Commando, Dementia Simplex). Project Pitchfork po wydaniu "IO", odszed³ z Off Beatu, zak³adaj±c w³asn± wytwórniê - Candyland. W tej chwili jest to "gwiazda pierwszej wielko¶ci" niemieckiego electro, gromadz±ca tysi±ce fanów w salach koncertowych i wydaj±ca p³yty w dziesi±tkach tysiêcy egzemplarzy.

Lata dziewiêdziesi±te, to pod wp³ywem sukcesów amerykañskich grup Ministry, Nine Inch Nails czy szwajcarskiej The Young Gods, zwrot electro/ebm w kierunku industrial-metalu i crossover. Nowe, wydane wtedy p³yty: KMFDM, Psychopomps, Front Line Assembly, Oomph!, Cubanate, Klute, Swamp Terrorists czy legendarnych Die Krupps, to zdecydowany uk³on w stronê metalowych rifów, przesterowanych gitar i wykorzystanych sampli takich kapel jak: Anthrax, Pantera, Metallica czy Voivod. Wiele grup nadal zosta³o przy starym, typowym ebm, chocia¿by: Orange Sector, Mastertune, Fortification 55, Syntec, czy electro: Leaether Strip, Yelworc, :Wumpscut:, Placebo Effect, Numb, Mentallo & the Fixer. Jednak najciekawszym wydaje siê byæ marsz w kierunku eksperymentalnego techno, ambientu, dark wave czy nawet rapu (Lassigue Bendthaus, Haujobb, Snog, Meat Beat Manifesto, Consolidated, Intermix, Delerium).

W Polsce, jak stwierdzili niedawno na ³amach "plastika", cz³onkowie Agressivy 69, ludzie boj± siê s³uchaæ nowoczesnej muzyki elektronicznej, tak wiêc zespo³ów by³o i jest niewiele. Trzeba przypomnieæ, ¿e pierwsi eksperymentowali z samplerami, pod koniec lat osiemdziesi±tych, "ludzie z rzeszowa", gdzie Milion Bu³garów, 1984, Aurora czy No Smoking, nagrywali swoje bardzo interesuj±ce, niestety do tej pory, w wiêkszo¶ci niewydane p³yty. Nie by³a to stricte muzyka electro-industrialna czy ebm, ale Trumpets & Drums, pierwszy polski przedstawiciel tego gatunku wywodzi siê w³a¶nie z tego miasta. W latach dziwiêdziesi±tych w polsce, poza Agressiv±, zaistnia³o jeszcze kilka grup, z których warte uwagi s±: Wieloryb, Hedone, Rigor Mortis czy Nowy Horyzont, chocia¿ w¶ród tych dwóch ostatnich s³ychaæ du¿o na¶ladownictwa zachodnich grup, na nienajlepszym sprzêcie, co tworzy niezbyt dobre wra¿enie, to jednak wszystko jeszcze przed nimi (mam tak± nadziejê). Wypada wspomnieæ tak¿e o kapeli Kinsky, która wyda³a w SPV swoj± industrialn± p³ytê "Copula Mundi". Bardzo indywidualna, inteligentna i ciekawa produkcja, chocia¿ bardzo trudna w odbiorze, przez co niestety niewielu fanom siê podoba³a (za przypomnienie podziêkowania dla Daniela Bro¿yka).

W ostatnim czasie du¿o siê mówi o kryzysie electro/ebm, jakoby kierunku, który ju¿ wyczerpa³ swój potencja³ twórczy i zjada w³asny ogon. Brak nowych pomys³ów, nowych horyzontów, nowego ducha , czy jak twierdz± z³o¶liwi, nowych instrumentów jest po czê¶ci prawdziwy, ale... z drugiej strony, jest du¿o nowych, ciekawych i twórczych zespo³ów, które pchaj± electro/ebm na nowe tory. wspomniane ju¿ Haujobb, w stronê drum'n'bass, Covenant, Snog, Lassigue Bendthaus, Evil's Toy czy Pax, w stronê techno: Abscess, Forma Tadre, Download inspiruj±cy siê ambientem, czy Steril pod±¿aj±cy za Prodigy. Równie¿ nowa generacja grup electro (Funker Vogt, Neuroactive, Velvet Acid Christ, Decoded Feedback, Fracture, Seven Trees, Informatik, Image Transmission) naprawdê jest interesuj±ca i warta polecenia. Nie mo¿na te¿ zapominaæ o istnieniu starszych grup (FLA, 242, Leaether Strip, NIN czy Cat Rapes Dog), którzy s³uchaj± nowej muzyki i nie powiedzieli jeszcze ostatniego s³owa.

Na styku techno i electro/ebm iskrzy coraz bardziej i bardzo ciekawe, na kogo przyjdzie czas po Prodigy???????

"Welcome to Paradise"

powrót do artyku³ów »